NGANONG BOUT KALIMTAN SA KALIBOTAN ANG MGA IRANUN

Bout silang hikalimtan sa mga amerkano
Tungod kay mas gamhanan ang ilang mga barko

Bout silang hikalimtan sa mga katsila
Tungod kay mas balakero ang tigbas sa ilang mga dila

Bout silang hikalimtan sa mga Dutch
Tungod kay sila ang mga tinoud nga mga hari sa dagat

Bout silang hikalimtan sa mga English
Tungod kay daw wala silay tiil nga sama ni Achilles

Bout silang hikamtinan sa mga bag-ong tubo
Tungod kay mokaon silag tai og buto

Og bout silang hikalimtan sa kalibotan
Tungod kay ang kalibotan ang bolikatan sa kahuyang.

SAMA SA SAMA

Sama sa Badjao
Gihilantan ang atong gihikawang mga adlaw

Sama sa mga taga-sapa
Gidaudaug kita sa mga katsila

Sama sa mga taga-mindanao
Gisakup kitas mga amerkanong sundaw

Sama sa mga Iranun
Trepang bato ang atong kina-un

Sama sa dagat sa Sama
Kita sama sa dagat
Sama sa dagat sa masa!

NGANONG SI LAPU-LAPU USA KA IRANUN

Ang panagway sa iyang sundang
Panagway sa pangtabas nga kampilan.

Ang iyang kusog
Kusog sa kumakaon sa pula nga unod.

Ang isla nga iyang gihugpaan
Isla sa mga hiloan ug pulahan.

Ang panagway sa iyang tanghaga
Panagway sa itom nga mga mata sa bisaya.

UYOK SA TUYOK

Kuto sa utok
Tubol sa lubot
Muta sa maut
Tabu sa buta
Lubong sa bungol
Amang ang manga
Ilad sa dila
Ulpot sa putol
Tipas sa sipat
Paka sa paak
Buto sa buto
Balak ang balak!

SAMA SA BADJAO

Sama sa Badjao
Niambak ako sa dagat sa akong huna-huna
Sama sa Ubian
Nilangoy ang akong huna-huna sa dagat sa kapintas
Sama sa Simunol
Nagikisaw-kisaw ang kapintas sa pagtandog sa mga balod
Sama sa Samal
Gihapak sa mga balod ang baybayon sa akong utok
Sama sa Banadan
Ang akong utok napuno sa mga sakayan sa dila
Sama sa Tandobas
Napuno ang mga sakayan sa dila sa mga tanghaga
Sama sa Ungos Matata
Nidulot ang mga tanghaga sa akong bukog
Sama sa Tolen
Ang akong mga bukog nibati sa tumang kasakit
Sama sa Palao
Ang akong mga kasakit magngutngut sa mga gabii nga mingaw
Sama sa Tabawan
Ang kamingaw nipilit sa akong alimpatakan
Sama sa Sibukung
Ang akong alimpatakan nag-awas-awas sa makasamad nga mga pulong
Sama sa Balangingi
Ang akong kasingkasing gitagud-tagud
Gitagud-tagud sa akong nakitang hulagway ilawom sa init nga adlaw
Ang kaniadto mga gikahadlokang mga pirata sa kadagatan sa Asya
Karon mga makililimos sa mga kadanan og gipangtawag na nga mga Badjao!

Sama : ang pangalan sa tribo sa badjao/bajau

BEDOK

Aso
Aso ang akong nakita
Nga nilagbas sa nagpundok nga mga kahoy
Nagpadulong pahitaas
Pahitaas ngadto sa mga panganod
Panganod nga naglagitom sa kasubo
Kasubo nga daw nagka-itom matag gutlo
Matag gutlo nagkabaga ang mga aso
Aso nga gikan sa daub sa kasingkasing sa Bedok
Kasingkasing sa Bedok nga dili bout mamatay
Bisan giunsa na pagtusaktusak sa mga kasakit
Kasakit nga maoy hinagiban sa labing limbongan nga kaaway.


Bedok : silent k ang paglitok ani; lugar sa Singapura nga lubnganan
sa mga lumad nga mga Boyanese.
Pundok : silent k ang paglitok ani; Pundokanan sa mga taga-Boyan.

ABAT VS. BALAK 2

Pasensiya ha kay mo-enter kos imong gituki
Tungod kay lami man gud kaayo ang imong gihaon
Tulukibon kaayo ang panagharong
Kulba-hinam kaayo nga tan-awon
Ang dakong engkwentro sa gamay og dako nga kumakaon
Laliman ka ana : bata vs. bakla!


Bata: gibantog nga tribong kumakaon og mga tawo sa Indonesia.

NGANONG NIENTER?

Pagtsuyor diha oi!
Pagtsuyor nga makamao kang mamalak!
Og kinahanglang dili ka mamakak!
Kanus-a na highway kanang imong awaaw nga kalag?
Hain man ang basic logic sa puthaw nga nibalibad?
Aso sa puthaw, puthaw sa aso?
Kanus-a nagsiga ang anino?
Pagkamugna mo sa anino sa puthawng damgo?
Samtang nagpadayon ka nga nagkatawa
Nga blangkong mag-atubang sa puthawng ulo?
Ikaw ang magbabalak nga nanghari sa mga bangga?
Bangga sa patas-anayg ihi sa kabuang mo!
Ipatan-aw usa kanag say-kayat-trist kanang imong gamayng kuto!

PANGLIMA DUA PULA

Gipangitlog sa dragong si Tumang Kaanyag
Ang iyang kamaguwangang dragon sa isla sa Makasaitan
Tungod sa kalipay sa iyang dragong bana nga si Tumang Kabuotan
Nagpanday gilayon siyag labing dako nga kampilan
Og nitugpa ang pak-ang mga pulong sa igmat nga mga dalunggan
Sa magbabarang nga si dragon Tumang Kasakit
Nagluto gilayon siya sa labing itom nga hilo
Alang mapahid sa suwab sa maong sundang
Og nasimhot ang maong humot nga taho sa pislat nga ilong
Sa labing gamhanan nga tambalang si dragon Tumang Kaisog
Og nagluto siyag lana alang mahabak sa anak
Sa banggiitang magtiayon
Iyang gi-apilan sa Tumang Ka La nga dugo sa iyang banggitang apo
Nga si dragon Tumang Kapintas
Og iyang nakita pagkaluto sa maong lana
Ang nagbukalbukal nga bulok sa Tumang Kapula
Mao nga pagkabuak sa pughak sa gibantog nga itlog
Og paggimaw sa ulo sa piso sa Tuman Kapulang dragon
Giputos sa Tumang Kalipay ang tibook tribu sa mga dragong Iranun!


Panglima=pangulo sa balangay o sa mga sundalo.
Dua=duha
Saitan=gamhanang mga kalag alang sa mga Iranun og Sama.
Makasaitan=ang karaang tawag sa mga Iranun og Sama sa isla sa Mactan.
Iranun/Ilanun=labing bangis nga mga pirata sa Asia. Lanun ang tawag sa mga Malay sa mga pirata pahinungod sa mga Iranun.
Sama=ang karaang pangalan sa mga Badjao; bangis nga mga pirata og ang namuhat sa sakayang garay nga giilang labing tulin nga sakayang pangdagat sa tibook kalibotan sa panahong wala pa maimbento ang sakayang de makina.

BANSAY-BANSAY SA PAGKASALAMANGKERO

(yukbo kang Don Pag-usara)

Kining akong balak alang lamang
Sa mga dagkog kuto
Ang buot gayod nakong ipairok
Alang gayod kinis adunay bukas nga utok.

Kining akong gamay nga balak
Magtuki sa banog
Igmata ang inyong mga mata mga higala
Kay buhaton ko kinig itlog:
Banog=boang=yabag=bayag =itlog!

Kining akong balak yukbo sa mga libat
Ayaw kamog kabalaka kay dili kini bahin sa bilat
Kining akong balak simbolo lamang sa naghibat nga otin
Apan tungod kay ako disipulo ni Don Balakero
Metapora gayod kini sa nag-utog nga labing dakong tino!

MALINGIN

Mao kini ang kinapusuran sa alamat
Dinhi sa sabakan nga gitipigan sa dagat
Dinhi gihimugso ang mga anak sa kapintas
Sa labing itom og makabutang kahayag
Sa mga itom og hiloang kasingkasing
Nga naghambin sa labing la nga balatian
Mao kini ang molupad
Mao kini ang managit
Mao kini ang mongorap
Mao kini ang mobaid
Sa mga tango sa pana sa kasakit
Sa suwab sa kampilan sa kapait
Mao kini ang hilo sa mga tanghaga sa mga huna-huna
Mao kini ang gikasilagang inahan sa gikaintapang bisaya.

THEORY OF THE HILAS CLASS

Sa panahon sa makabungog nga rebolusyon sa electronika
aduna lang gipahapoy nagsigeg sulod sa langub sa pagtuo
nga sila mga piniling lumulopyo sa parnaso

Daw wala pa matala ang mga teyoriya ni Thorstein Veblen
daw wala pa mapamatud-i nga sila mga sakop sa tribu
sa super elektro magnetic aliwas
ang mga hambugerong ulipon sa giatayng leisure class.

ESPLANADE

Sud-unga ang duha ka mga mata sa langaw
Nga gitusaktusak sa kainit sa adlaw
Nga nagbuhat sa labing matahom nga bangaw.

ANATOMIYA SA HUSTISYA

Ilang
gisukod
ang
akong
oten
apil
na
ang
akong
ulok
giihap
usab
pila
kabuok
ang
akong
bulbol
og
gitim
bang
ang
gibug
aton
sa
akong
mga
itlog
og
mao
kini
ang
hus
tisya
sa
akong
pinang
gang
yutang
ma
la
ya.

ANG MGA REBOLUSYONARYO

Unang nibutho si Frank Lloyd Wright
Nga nagdalag pangutanang form follows function?
Apan bugnaw pas kang manang ang tubag sa tanan
Maong iyang gidakdakan sa dakong kongkreto
Ang mga kasingkasing sa mga romantikong amerkano.

Nisunod sa pagbutho si Mies Van De Rohe
Ug iyang gipangutana ang mga Aleman
Less is more? Efficiency of the machines?
Mingaw pas kamingawan ang tubag sa tanan
Maong iyang gipang-abisan sa buwak ang mga ornamento
Ginamit ang hait kaayong sipol nga asero.

Ug ang ikatulong nibutho ang Swiss nga si Corbu
Ug siya nagdalag hagit sa mga nanimba sa karaang pagtuo
ug iyang gitiunan ang tanan sa nagsinaw niyang pangutana:
Architektura o rebolusyon? Sa dihang walay nanubag
Iyang gipamuspusan ang mga rebolto
Sa puthaw nga maso sa modernismo!

LANUN

nag
inusarang
naglayag
ang
lanong
pahilayo
sa
yuta
sa
sultan
sa
pangorap
padulong
sa
lawud
sa
dagat
sa
sultan
sa
mga
burikat.




lanun=bahasa melayu for slave raiders/pirates.
lanong/joanga=the heavily armed Iranun vessel.
pangorap/pangoray=iranun term for slave raiding.

TREATY OF DETROIT

nalisang
sila
sa
puti
nga
kus
og?
nganong
karon
natay-og
ang
palasyo
sa
hari
sa
bug
uk
nga
mga
itlog?

SYDNEY OPERA HOUSE

Usa ka gabii
Sa talad kan-anan sa arkitekto
Iyang gihiwa-hiwa sa ka-upat ang usa ka itlog nga parat
Iyang gipakita ang unod sa structural engineer
Nagkuha ang engineer sa lapis og papel
Og iyang gihulagway ang lingin nga yellow
Daw nag-ingon nga dako kining tunga nga zero
Sama sa dakong tunga sa dili mahimo
Og iyang gitadlas sa hait ug tul-id nga mga badlis
Ang maidlot nga mga diagonal stress
Og ang humok nga equally distributed forces
Ug ang panagbangi sa compressive and tensile stress
Og ilang gibana-bana ang thermal pressure
Nga mobunal sa kainit sa panit sa itlog nga puti
Og tibook gabii nanglupad ang mga stress and moment diagram
Og pagkabuntag nanugpa ang mga tubag
Didto sa unom ka mga puting papel
Sa acrobatic nga panaghabal sa mga thin shells!

SAGRADA FAMILIA

gi
sugdan
ni
antonio
gaudi
ang
mga
linya
sa
pagbadlis
sa
occult
symmetry
nya
iyang
gi
tungtung
ang
tinta
og
brutsa
sa
puti
nga
papel
nya
iyang
gi
kuhaan
ang
lamesa
sa
usa
ka
tiil.
!




The Temple Expiatori de la Sagrada Família (official Catalan name; Spanish: Templo Expiatorio de la Sagrada Familia; "Expiatory Temple of the Holy Family"), often simply called the Sagrada Família, is a massive Roman Catholic church under construction in Barcelona, Catalonia, Spain. Construction began in 1882 and continues to this day.
- Wikipedia

ANG DIKTADOR

Ang kahiwi sa bitin tul-id alang sa hiwing lungag sa bitin
Ang kahiwi sa mga berdugo sa diktador tul-id alang sa diktador
Ang kahiwi sa diktador tul-id alang sa hiwing lungag sa bitin.

UNSAY MAHITABO

Sa imong katungod kung kini yatakan?
Madugmok ba kini sama sa gamayng langgam?
O mubuto sama sa pugakhang?

ANG KAMINGAW

Mahitongod sa kamingaw
Dili ako mahimong masayop.

Gikan sa hangin sa panit kini motapot.
Gikan sa panit mogimok kini padalong sa kasingkasing.

Ug ngadto sa kasingkasing moturok mogamot
Ug molabong kini mobaga
ug inig lugnot sa mga kagahapon
Sakit ang dulot sa tarog sa gamot daw sima
Sa hait nga aserong taga.

ANG LUBAD NGA MAONG VERSION 2.0

Every revolution overthrows the existing power to this extend it is political;
Every revolution breaks up the old society to this extend it is social.

-Karl Marx

Taliwala sa pamuo ug sa makina namugna ang maong
Nga nigamot sa akong bokog
Nga gitahi sa akong kusog
Nga gisabonan sa grasa ug abog
Nga gipauga sa itom nga utot!

Ang maong kong lubad adunay tapak sa lubot
Adunay gisi sa tuhod!

Gikan sa Enero hangtod sa Desyembre
Gikan sa kuna hangtod sa lubnganan
Maoy giposas sa kiting ug hawak
Ang maong kong lubad!

CEBU DEATH SQUAD

(alang kanimo halangdong Mayor Tomas Osmena)


tagsa
tagsa usab silang nangatagak!
BANG!
Sama sa uwak! Tagak!
BANG! BANG!
Sama sa kabog! Tagak!
BLAM!
BLAM! BLAM!
Si Martin Tigas ang bagsik sa pasil! Tagak!
PING! PONG!
Si Boy Bangas ang salbahes nga tulisan sa Parian! Tagak!
LANG! BLANG!
Si Igeng Korak ang tisoy nga isnatser sa Colon! Tagak!
LANG! BLANG! BLANGKANG!
Si Jun Dangog ang palahubog og mangingilad sa Carbon! Tagak!
DAM!
TADAM! PAM!
Si Ngogngog Koutok ang mangunguot sa Villagonsalo! Tagak!
BANG!
BANG! BANG!
Si Isyot Pala-utog nga bugaw og tulak sa Junquera! Tagak!
TAK!
KATAKATAK! TAGAKTAK!
Ug napuno ang siyudad sa Cebu
Sa kalisang
Og luha sa mga kabus
Nga mga tawong
Nangatagak!
BANG! BANG! BANG!
Samtang
Sa kasamtangang bahin
Tua ang mga dagkong negosyante sa shabu,
Pinansir sa masyaw nga giduwa sa Alaska Mambaling Impeyerrno
Sa mga kontraktor nga ang suga sa peste nga gipalit og usa ka libo
Gibaligya sa gobyerno gipabayrag tag tressiyentos mil ka libo
Mga ismagler nianang mga multicab nga nibaha sa kadalanan sa Cebu
Ug uban pang dagkong mga kawatan sa gawas og sulod sa mga munisipyo
O kapitolyo O konggreso O palasyo
nagsigeg duwa og gulf kuyog ang mayor, kongresman, gobernor senador, Opisyales sa kabinete, Opisyal sa NBI, kapulisan og uban pa
Tua didto sa Ayala Heights kuyog ang mga burikat
Og makabungog ang kalinaw
Sa ilang mga kinabuhi didto.
Tua sila doul sa columbarium
Nagduwaduwa
Tua sila didto.
Ang mga panuwayng dagko!
Tua ra didto.
TAKATAKATAKTAK! TAGAKTAK!
Pagbantay lang mo
Mga buangang buanga mong dagko
Kay morag nadawat na ang akong mga suwat suliran
Mga suwat suliran nga akong gipadangat ngadto
Bantay lang mo kay gisibya na sa kahanginan
kay wala rabay sukod ang bawos
sa pagbalik ni Diego Salvador og Antonio Solitario!
(lanog kaayo nga nilusot ang huni sa pelikulang the good, the bad and the ugly)
WEEEEHIYOHIYO HO! WEEE WEEE WEWE! HEHEHEHEHEEEE!
TIMBLONG! TIMBLONGTING! TIMBLONG TIMBLONG TINGKIIIIIING! TAKATAKATAKTAK! TAGAKTAK!
BANG!
TAGAK!
BANG! BANG!
TAGAAAAK!
TAGAAAAAAK
TAKTAK!

MANGA API-API

Sa dihang nakuha na namo ang mga dokumento nga nagpamatuod nga mga Singaporean citizen na kami nitulo ang luha sa akong asawa apan ako siyang giam-aman nga sagdi lang kay makatilaw ra kana silang mga tawhana sa pagbalik ni Jose Santa Ana. Og akong gigakos ang akong asawa nga si Flor De Luna. Ningisi siyag dako nya nagkanayon nga karaana anang imong hulagway oi! Samay tan-aw nimo nako karaan pas nangamatay? Dili ba mora man kog si Heart Evangelista, Juan? Iyang gipangutana ang among kamaguwangan. Dili ba ang imong papa morag si Panday, Jesus? Iyang gisuna ang among anak katunga. Nitubag ang among Juan : Dili sad oi! Sa katuskig og kataas sa iyang buhok mora jud siyag si San Guko! Nisagbat si Jesus : Taka lang ka da! Morag na siyag si Naruto! Ang tigpanalipod sa mga gagmayng kuto!

Paggawas namo sa Immigration & Checkpoints Authority bilding sa Kallang gisugat mi sa pamilya ni Basah Masah og ang iyang pinasidunggang dinapit nga ang sultan sa Johore alang sa gamayng seremonyas nga pagabuhaton alang sa pag-abi-abi kanamong mga bag-ong mga Singaporean. Ang sultan mobuhat sa pagbugwak og api o apoy o kayo kanamo.

Nibakho ang akong mga anak og asawa sa dihang gilamano kamig tagsa-tagsa sa sultan sa Johore unya gikonggrats sa among pagka-Singaporean og nga dili na gayod kami mga Pilipino samtang ang akong pamati morag wala may nawala kanako. Susama man lang gihapon ang gibug-aton sa akong tiyan. Gani sa akong pagpangutut karon lang wala may nausab sa baho niini. Baho man lan gihapong tai.

Og nisenyas na ang sultan nga sugdan na ang seremonyas nga ilang gitawag nga api-api. Karaan kining seremonyas nga ilang gitamdan nga matud nila gikan pa kini sa mga kagikanang Bisaya sa Kota Kinabalu sa Sabah. Og nitungtung na kaming tibook pamilya sa dakong bato nga nag-ambo sa sapa sa Kallang aron sa pag-ambak. Og akong gikuot sa akong bulsa ang lima ka libo ka pesos og akong gilabay sa hangin. Nilupad ang lima ka tagsa ka libong kwarta nga gipirmahan ni Gloria Macapagal Arrovo. og nibuka ang baba sa sultan og gikaon ang maong kwarta sa dilaab sa kayo. Ug senyales kini sa among pag-ambak! Dungan kaming limang nilukso lupad! Ug dungan usab kami sa pagpatiurok sa pagdive Ug lanog kaayo ang siyaget ni Basah og sa kalima nibanda-banda ;
SUPER ELECTRO MAGNETIC VOOOOLTEEEEES FIIIIIIIVE!


Kallang river=ang dapit diin unang nakita ang mga asli o lumad sa Singapura nga gitawag nga Orang Laut o Ilanun o Iranun.

DAVAO DEATH SQUAD (DDS)

"The only reason there is peace and order in Davao is because of me. "
-Mayor Rodrigo Duterte sa usa ka interview sa Time magazine.

Usa
Usa-usa silang nangatagak
Si Eddie Boy nga higalang mangunguot
Si Momoy nga silingang tulisan
Si Kekay nga gibantug nga burikat
Si Dahlia nga drug addict

Gitagsa-tagsa silang gibuak
Gibuak ang ilang mga panagway
Sa tingga sa itom nga baba
Sa itom nga kalibre 45
Sa mga mamumunong nagsakay
Sa itom og kusgan mga mga motorsiklo
Nga nagsul-ob og itom nga mga butas
Itom nga mga karsonis
Itom nga mga jacket
Itom nga mga bonet
Itom nga mga Rayban
Og posibling itom nga mga kasingkasing

Apan mangutana lang ko Digong
Nganong ang mga gutom og kabos
Lang ang madutlan sa tingga?
Nganong dili man gukoran sa mga aliporis sa kamatayon
Ang sama nianing salbahis nga kongresman
Ang walay uwaw nga nagpasopaso
Sa lobby sa hotel nga naghubo
Kita ang iyang itom nga lubot og itlog
Kung diin nakita sab
Nga iyang gisipitan ang mga dolyar
Sa baho og itom nga mga ilok?
Kanang gobernor nga kawatang dako
Nga magsuroysuroy sa laing nasod nya mangabang
Og mga amerkanang burikat sa Las Vegas
Manugal og mopuyo sa Caesar’s Palace
Apan i-charge ang tanang gasto
Apil na ang maid og driver sa tulo niya ka kabit
Sa kaban sa kapitolyo?

O kanang mayor nga nakapalit og mamords nga Harley
Nga ang sweldo dili man gani kaigong ipalit og kamote?

Apan Digong mas naglibog ko
Nganong nangawala naman
Ang mga kalagan sa bukana sa Dabaw
Nga unta sila man ang mga lumad dinhi?

Si Eddie Boy kalagan!
Si Momoy Kalagan!
Si Kekay kalagan!
Si Dahlia kalagan!

Unsa
Mao na kini karon ang uso?
Ang pagpuo sa mga anak sa nagdilaab nga kayu?

Dabaw=nagdilaab nga kayu
Kalagan=giilang mga anak sa nagdilaab nga kayu.
Kayu=karaang bisaya sa kahoy
Bukana=ganghaan; dapit sa dabaw kon diin nagpuyo ang unang nakitang mga lumad sa maong dapit.

IGMAT PAS KAGWANG

Silaw sa bulan og tipik sa bitoon
Ang akong kaanyag imong simbahon?

Silaw sa bulan og tipik sa bitoon sa imong kigol
Kanang imong mga padangug haskang karaana ana Dodong
Ayaw apilag gamit ang hait nga dila ni Enteng Ranudo
Sa imong katuyoang labing baho kaayo
Dili modulot sa akong plastik nga kasingkasing
Tungod kay dili ako hungog nga daling motuo
Nianang imong ulo-ulo
Kay bisan gungis na ko kaayo
Makamao pa gihapong mobasa sa mga himbis
Sa mga otin sa kabayo
Sa mga marokoy nga sama kanimo
Og timan-i kining panagway ko
Adto kini bout ipauli sa impeyerno!

Silaw sa bulan og tipik sa bitoon
Basin ang akong kwarta ang imong gustong maangkon?
Trabahoa na lang kanang gipatrabaho kanimo
Tungod kay mao man kana ang bugti sa bayad ko
Ayaw nalag subaki sa taktika og istratehiya
Sa sama nakong igmat nga politico
Kay basin mabuak nya kanang imong ulo
Sa akong bulawan nga kwarentay singko!

Mao nga ayaw na lang sigeg tilap diha
Ipataup na kana!

BAYUK A BANGSA

(alang kang Vicente Vivencio Bandillo)

Pasayloa ako ambongang magbabalak
Tungod kay ako nagpa-ulipon
Sa balaknong giatayng mga Iranun
Ang balaknong mga hari sa dagat.

Oo dili kini propaganda nga gikan sa orang barat
O sa orang ahos nga anaa sa Netherlands
O Kabahin sa equilibrium sa hangin og bulawan
Apan kabahin kini sa pagbansaybansay sa akong dila
Sa porma sa balak sa akong kadugo
Ang balaknong mga hari sa dagat.

Pasayloa ako halangdong magbabalak
Nga akong gibanhaw ang bayuk a bangsa
Ang balak nga gikaon na unta sa yuta
Gikaon sa dakong agta sa gingharian sa ilawom sa yuta
Ang villanelle ang soneto ang haiku sa nahanawng panahon
Nga bisan ako nakurat sa akong nakukutang mga pulong
Ang pamalak sa akong tinubdang Iranun.

Bayuk=balak sa mga Iranun
Bayuk a bangsa=matang sa bayuk nga nagpakita sa pagmahal sa yutang natawhan og sa pagdapig sa dinaugdaog nga kaigsoonan.

MAS DAGHANG NANGAMATAY

(alang kang Vicente Vivencio Bandillo)

Nga mga patay-gutom
Sa dihang nangambak sila
Sa nagbagang dagat sa kabuhong

Tungod sa ilang pagtuo
Nga dili na sila matuhog sa kawad-on
Sa hait nga mga bangkaw
Sa balaod sa equilibrium!

REALPOLITIK

( alang kang Adonis Durado)

Nagtuo ka nga hugaw kaayo
Ang korapsiyon og politika sa Pilipinas?
Suwayg trabaho diris Exxon Mobil
O sa bisan unsa nga dagkong multinational nga kompanya
Sama sa Eveready o Texas Instrument o Intel
Tan-awon tag dili ka ba makaingong
Mas hugaw ang duwa sa mga de kurbatang mga anghel
Og mas daghang mangamatay
Sa matag buto sa ilang mga bombang papel!

SAMAL

(alang kang Taracea Masah)

Daw nagtuwad nga ngipon sa hacksaw ang mga balod kagabii nga gitadlas sa barko sa Simplicio Lines. Gagmay apan daghan. Wala ko makatulog dili tungod sa tandog sa mga ngipon sa dagat apan sa akong kaikag nga sa dugay na nga panahon wala ako makabalik sa Dabaw ang yuta kung diin ako nahimugso. Baynte uno ka tuig nga wala ako makauli og daw dili ako makapaabot nga makita ang mga kadugo og mga higala sa akong kabatan-on. Karon lang ko nakahigayon pagbalik sa Dabaw tungod kay taas-taas ang among bakasyon ni Basah karon nga maoy nagdala kanako sa laing kompanya. Si Basah gayod ang tumong sa Shell Singapore nga dagiton apan usa sa gipalusot ni Basah nga kondisyon sa pagbalhin gikan sa Intel ngadto sa Shell nga makadala siyag kasaligang tawo og duha ka buwang bakasyon- company paid seyempre apil na ang round trip ticket sa eraoplano og hotel accommodation sa duha ka lugar nga kami ang mopili! Sabot na namo ni Basah nga manguli usa kami sa among mga nasud. Siya sa Sabah Malaysia ako sa Cebu Pilipinas. Gikan mi mopauli sa tagsatagsa ka nasod kuyog mis among mga asawa mobakasyon sa Maldives tungod kay matod ni Maureen ang asawa ni Basah nga number 1 man kuno kini nga holiday destination sa tibook kalibotan ang Maldives . Nya makakita kuno mi didtog pwerti ka seksi nga mga babaye matud pa ni Basah. Unya ang among ikaduhang adtoun ang Flores Island sa Indonesia . Gusto siyang moadto sa Flores Island tungod sa gidungog nga seremonyas niining maong isla sa mga romano katoliko sa Larantoka ug gusto sab siyang motan-aw sa nagkalain-laing bulok sa Lake Kelimuto . Mag-usab-usab kuno ang bulok sa maong danao ingon ni Maureen. Pag-abot nako sa Cebu nakadesisyon kong moduaw sa Dabaw tungod kay taas-taas ang akong bakasyon unya nakahunahuna ko nga magbarko padulong sa Dabaw kay aron akong masubli pagsinati ang mga nangagi kong mga pagpauli sa kaniadtong batan-on pa ko. Mao ania ako karon naglawig sa kadagatan padulong sa Mindanao . Nagsigeg paminaw sa akong paghinamhinam sa Dabaw. Mao nga akong gipaabot ang katulogon sa pagbasa sa libro nga Songs of Salandra. Apan wala lang ko gihapon makatulog mao nga niinom kog usa ka tibook nga stilnox. Wala lang gihapon ko makatulog. Niabot na kami sa pantalan sa Sasa sa Dabaw sa ika alas singko sa buntag. Wala ko dayon mokanaug tungod sa daghang tawo nga naghuot nag-ilog sa pag-una pag-gawas sa barko. Didto kos kilid sa dakong bintana sa barko nagpa-abot nga mogamay ang mga tawong manggawas sa maong barko ug akong nakita ang mga Badjao nga nanuol sa barko lulan sa ilang mga balay nga mga baroto. Ug akong nakita nga nangambak ang mga bata matag itsa og mga kwartang sensiyo. Ug akong nakita sa mga mata sa inahang Badjao ang mga kaanyag ni Salandra. Akong nakita sa mga bukton sa amahang Badjao ang mga kusog ni Amak. Ug akong nakita sa pahiyom sa dalagang Badjao ang katahom sa Sitangkai. Ug akong nakita sa panagway sa ulitawong Badjao ang misteryosong Tandubas. Ug nilukso na usab ang mga batang Badjao og sa arko sa pag-dive sa usa ka bata nakita ko ang kinabuhi ni Bangsa! Og sa wala pa siya kan -a sa tubig nakita ko ang sidlak sa adlaw nga pula! Nagkayo! nagbaga! Nya akong gitan-aw ang nag-apong nga isla sa Samal! Dinhi dinhi gikan ang mga Sama sa maong isla nga karon wala na! Wala na sila igkita sa kayutaan dinhi! Nganong wala man kini hikit-i ni Francis Warren? Ni Owen Rutter? Ni Arlo Nimmo? Og nibundag ang ulan sa mga tubag sa mga pangutanang : Sibo= Cebu ? Ranau=Lanao? Reteh= Leyte ? Kaubian=Ubian? Johore= Bohol ? Bogan=Bawean? Badjao=Samal? Gikuyawan ko sa akong tin-aw kaayong nakita! Gusto ko nga makahatag og ebedinsiya niani ngadto kang Basah Masah nga usa ka Badjao gikan sa Semporna, Sabah nga nangita usab sa tinubdang isl sa iyang kaliwat. Nagdali-dali ko nga gikuha ang Canon Rebel XT nga digital camera. Akong gikuut sa akong Timberland nga backpack! Gusto ko nga makita niya ang akong nakitang panagway sa isla! Ug wala ako makabantay nga nilusot ang akong Apple iBook og natagak kini sa dagat og giambak kini sa mga batang Badjao! Apan nahuptan ko ang Canon Rebel XT! Akong gipunting sa isla sa Samal og akong gi-click sa katulo. Ug sa katulo tin-aw kaayo! Ang hulagway sa isla nga wala kay makita! Wala kay makita ni bayhon sa isla apan ang klaro kaayong sidlak sa tinubdan sa mga anak sa dagat! Ang makabutang sidlak sa isla sa kahayag!

PRECISION ENGINEERING

Mao kini timan-i
Ang mga engineer og architect
Giumol gayod alang mabatid sa pamalak
Tungod kay gitudloan gayod kami
Sa paggamit sa mga pulong sa pag-analyze
Sa ka tukma sa pulong exact and precise!

Tadlason namo ang direksiyon sa mga linya
Sama sa pagkapkap sa tukma nga pamaybay
Sa bayhon sa matag panagway
Apan ginamit ang tukma nga grammar
Sama sa My Dear Aunt Sally
Tungod kay ang mao kini ang fundamentals sa mathematics!

Ang mga pulong adunay samag kinaiya sa kongkreto
Gikinahanglang dili kini mosobra
Sa compresssive stress sa pulong bato
Tungod kay inig sunod sa zero
Kini mobuto!

Ang mga simile adunay kinaiya nga labing moderno
Gikinahanglang dili kini mosobra
Sa tensile stress sa katig-a sa pulong asero
Tungod kay ang sunod sa zero
Mohumok kini sama sa lastiko!

Og sud-unga ang mga engineer og architect
Kung mag-analyze sa mga pwersa
Gikinahang ila kining isulat idrowing isulat
Og ginamit ang gahum sa free-bodied diagram
Molusot ang mga huna-huna sa mga dayan-dayan
Alang sa pagkaplag sa mga kahulogan
Sa ultimate design!

Ang mga irony wala mawala kanamo
Tan-awa pananglit ang kabahin sa shear and moment
Tungod kay kung hain ang maximum nga shear
Tua sad didto ang zero nga moment!
Ug hain ang maximum moment
Tua sad didto ang zero nga shear!
Og kini nga teyoriya
Gitawag sa mga sayantipiko nga maxima minima!

Apan bout kang mangitag pruweba?
Tan-awa kung unsa ka heroic kanang Eiffel Tower sa Paris
O unsa ka acrobatic kanang Opera House sa Sydney
O ang epekong balak sa Sagrada Familia sa Barcelona
O ang simbolismo sa St. Mary of Angels sa Andalucia
Di ba dagkong mga metapora nga ibayaw ka sa Nirvana?

Mao nga palihug mga senyor og mga senyora
Ayaw tan-awa nga kabus sa pamalak ang mga engineer og architect
Tungod kay kami kami ang mga precision poets sa steel and concrete!

SA DIHANG NAKITA SA MADYEKERO ANG KALAMBIGITAN SA PAGTAAS SA PRESYO SA GASOLINA, BUGAS OG POLITIKA

Ako nalang kang prangkahan nyorito
Nga dili na jud ko makakaon sa presyo
Sa paglupad pataas sa bugas
Kon akong basihan ang akong sweldo
Mao nga sa nilabayng tuig pako kanimo nagsigeg hangyo
Nga pausbawan ang seyento baynte singko
Nga suhol ko matag adlaw isip trabanhe
Ingon ka nga dili na kinahanglan
Tongod kay libre man ko diri mangape paresag pan
Mahimo sad ko mamahaw maniudto manihapon
Tungod kay matud mo pinangga mo ako isip usaka madyekero
Apan unsaon ko pagmadyek ang baba sa asawa ko?
Nga magsige lagputak sa kagamay sa akong sweldo?
Duha ka ulitaw og usa ka babayeng masusu
Ang mga baba nga nagsigeg nganga sa akong payag?
Ingon ang akong asawa nga mas nagtipon-og na ang listahan
Sa among utang sa mga tindahan
Kaysa iyang nadawat nga mga labhanan sa mga silingan
Por diyos por santo Diego Salvador pagmata na
Nga kanang imong sweldo dili ika-igong ipalit og sabong panglaba
Og dahan pa kaayong pulong pangkuso-kuso ang gikan sa akong asawa
Mao nga kagabi tibook gabii wala ako makatulog
Nagsige kog pangita sa mga tubag sa mga tanghaga
Kon unsaon namo pagpakabuhi niining impeyerno
Nga karon gipilo-pilo nag katulo ang presyo sa bugas og krudo
Mao nga nakahukom kaming magtiayon sa pagputol sa among kalisod
Kaganinang kadlawon nga nagtak-ang siya sa kaldero nga walay sulod
Akong gigunitan ang mga tiil sa akong asawa
Og ako siyang gipuspus sa among abuhan
Akong gipuspus ang iyang ulo nga morag monyeka
Nilagpot ang iyang ulo og nilupad siya pagawas
Nilupad siya pahitaas ngadto sa kagawasan sa among kapait sama sa agila
Unya akong giadto sa lawak ang akong kamaguwangang anak
Si Juan nga akong gipahingod kang San Juan
San Juan Bautista og ako siyang gilabay sa bintana
Og natuhog siya sa bagakayng koral sa among silingan
Og niluapd ang iyang singgit sa kalipay
Og nilupad siya sutoy ngadto sa kawanangan sama sa banog
Og akong gisunod ang akong kamanghurang anak babaye
Is Maria nga akong gipangalan sa birheng inahan ni Jesus
Ako siyang gikugos og akong gibusdak sa among tugkaran
Akong gibusdak pati-urok og akong nakitang nabuak ang iyang ulo
Nigawas ang dugo og utok og akong nakita pagkataudtaud
Nanuyhakaw ang bulak nga sunflower
Og napuno sa makabutang yellow sa bulak ang tibook Pasil
Og akong gisunod ug kugos ang walay tingog nakong tunga-tungang anak
Akong ginganlag Jesus pahinongod sa atong manunubos
Og ako siyang gidala sa Marcelo Fernan Bridge
Akong siyang gihulog sa dagat og ang iyang nagbagang mata
Wala mobiya kanakog tan-aw samtang nagpatighulog siya
Og wala ni gamayng kahadlok akong nakita kang Jesus
Og sa wala pa siya hingpit kan -a sa dagat
Nitadlas sa iyang mga mata ang nagbagang pahiyom
Ug nakita kong nahimo siyang dakong iho
Puting iho nga nilangoy tidlom langoy ngadto sa lawod sa dagat sa kaparat
Ug mao nga ania ako kanimo karon nyorito Osmena
Dili aron sa pagpangayog uminto sa akong sweldo
Apan sa pag-uli ni niining kwarentay singko
Nga akong kahimanan isip imong madyekero
Madyekero nimo sa mga numero matag eleksiyon
Isip berdugo sa sama kanimong politiko
Berdugo unya duwaang monyeka nimo
Sup-supon ang otin og itlog matag tukar sa imong ibog
Unya dayon ulo-ulohan dayon nga himoong hari
Sa palasyo sa imong kabayot!
Apan nganong ang presyo karon sa krudo saisyentay singko?
Nganong ang presyo karon sa bugas kwarentay singko?
Tin-aw kaayo ang sulti sa akong anak nga aktibista
Nga ang presyo sa tanang butang diinhi sa kalibotan tungod sa pamuo
Ug dili tungod sa bili niini sa tawo
Nganong walay bili ang hangin nga gikinahanglan man kaayo kini sa tawo?
Tungod kay walay pamuo!
Nganong taas kaayo ang bili sa bulawan nga dili man kini makaon?
Tungod kay taas kaayo ang proseso sa pagmugna niini!
Apan nganong nagsigeg lupad pataas ang mga presyo sa bugas og krudo?
Tungod kay aduna say mga madyekero kining mga kartel sa bugas og krudo! Mga gamhanang mga madyekero sa mga numero!
Ug daghan na kami nyorito daghan na kaming nagmata karon
Si Islaw nga madyekero ni kongresman Martinez kuyog kami!
Is Martin nga madyekero ni Gobernor Garcia kuyog kami!
Is Tikyo nga madyekero ni mayor Ouano kuyog kami!
Kuyog kami karon sa kadalan kuyog kami sa dakong rali sa KMU
Tungod kay suhito kaayo kami sa mga kinaiya
Og mga nagkalinlaing matang sa pagmadyek
Mao nga bout namong mga berdugo iseyagit ipabuto
Nga ang pagmadyek hanaw sa mga tawo og numero
Usa usab ka matang sa pamuo!
Mao nga ikaw kunoy hukom nyorito
Kung ang akong nakat-unang mga islogan sakto sa tuno :
USA DUHA TULO UPAT!
MARTSA ALANG SA PAGSUPAK!
USA DUHA TULO UPAT!
ANG MGA PRESYO SA BUGAS UG KRUDO IBAGSAK!
USA DUHA TULO UPAT!
IBAGSAK! IBAGSAK! IBAGSAK! IBAGSAK!

BEAUTIFUL GIRLS

Anna Sharapova is the noisiest player in the women’s professional
Circuit… by yelling at 103.7 decibels, greater than the noise of a small aircraft
landing. Next is Serena Williams, at a lower 88 decibels, and her sister Venus
At 85 decibels, the equivalent of a Harley Davidson motorcycle.

-28 June 2008
The Straits Times

You’re way too beautiful girl!
TOOOM BOOWG! BOOOOM DAWG!
Oh girl my baby is driving me crazy
TOOOM BOOWG! BOOOOM DAWG!
TSHIIIIKISH KIIIISH TSIIIKIIISH SHIIIIT!
Ug niabot na ang nagpangiyod nga landmower
TOOOM BOOWG! BOOOOM DAWG!
Niparking na ang nagpangago nga Harley
TSHIIIIKISH KIIIISH TSIIIKIIISH SHIIIIT!
Nitugpa na ang naghaguros nga F-35
TOOOM BOOWG! BOOOOM DAWG!
Nindot kaayong ipabulhot ang Harley ni Venus!
TSHIIIIKISH KIIIISH TSIIIKIIISH SHIIIIT!
Nindot kaayong sakyan ang nagpangiyod nga landmower ni Serana !
TOOOM BOOWG! BOOOOM DAWG!
Nindot kaayong kapyutan ang Aircraft ni Ana!
TSHIIIIKISH KIIIISH TSIIIKIIISH SHIIIIT!
Apan gusto ko gusto ko ang ilang paggunit
Hapak gunit hapak sa mga lumoyng mga bola!
You’re way too beautiful girl!
TOOOM BOOWG! BOOOOM DAWG!
Oh girl my baby is driving me crazy
TOOOM BOOWG! BOOOOM DAWG!
TSHIIIIKISH KIIIISH TSIIIKIIISH SHIIIIT!

STRENGTH OF MATERIALS ULTIMATE DESIGN

Nakita nako sa TV
Nga giladlad sa National Geographic
Nga gibatbat sa mga engineer og architect
Ang kalisod sa problema
Sa structural design
Sa architectural aesthetic
integrity
Ratio sa concrete and steel
Sa soil bearing capacity
sa bird’s nest

Problema sa post and beam design?
O sa truss and girder design?

Structural and aesthetic problem sa ilang
kagaral!
Nakatawa lang ko sa ilang gisulti
Nga problema kabahin sa gahum sa patay
nga pwersa

Ang bout gayod nilang gipasabot nga problema
Ang karaan nga gisabot sa mga engineer
Nga the shortest distance between two points
is a straight line
Bout paibot
Compression and tension
tungod sa thermal stress
tungod sa kainit
Og sa panagbangi
sa concentrated forces
Og sa equally distributed forces
sa politika!

LOBOTOMY ALA BOOM SA SYSTEM OF A DOWN

Napasmo ra na siya tan-aw ko!
Tungod kay mopili kag sa dili
Usa na kana ka pagpili
Tungod kay ako labing siguro
Dili kana suryalismo
Napasmo lang kana siya napasmo

BOOOM!

Dugay nang gitagutagud sa mga black panther
Ang art for art’s sake!
Gitagudtagod sa mga bala kanang mao nga teyoriya
Sa mga armas nilang Langston Hughes, Gwendolyn Brooks,
Nikki Giovanni og Amiri Baraka

BOOOM!

Napasmo ra na siya tan-aw ko!
Tungod kay mopili kag sa dili
Usa na kana ka pagpili
Tungod kay ako labing siguro
Dili kana suryalismo
Napasmo lang kana siya napasmo
Sa iyang gipanihapon gipamahawg gipaniudto
Tongod kay ang iyang gikaon dili unod nga kongketo
Apan ang lobotomong pulong
Ang pulong pseudo!
Napasmo ra na siya tan-aw ko!
Apan pasayloa ako mga igsoon
Nga wala mangandoy nga tawgong artista
Apan sa pagbatbat sa mga saysay sa panahon sa teknilohiya
Wala wala akoy pangandoy nga tawgong artista
O mapak-an o ma-ungo sama sa inyong pangandoy
Tungod kay wala akoy pangandoy sa paghupot sa gahum
Apan sa pag-asoy kabahin sa akong mga kasakit
BOOOM!

Dili ako magbabalak sa parnaso!
BOOOM!
Apan ako usa ka lumulopyo niining impeyerno!
BOOOM!
Wala akoy pangandoy nga magbuhat nianang art!
BOOOM!
Apan sa tanang matang og porma sa diktatorya mosupak!
BOOOM!
Dili ako artista
BOOOM!
Apan ako usa ka terorista!
Terorista sa mga artista!
BOOOM!
Gusto kong bombahan ang mga palasyo!
Labi na nianang mga artistang pseudo!
BOOOM!
Og usa ako ka magdadapig sa mga dinaogdaug bisan sa mga burikat!
BOOOM!
O sa bisan unsang porma sa panamastamas sa mga kabos!
Bisan kabos sa kaalam og pagpangga!
BOOOM!

BOOOM!
Napasmo ra na siya tan-aw ko!
Tungod kay mopili kag sa dili
Usa na kana ka pagpili
Tungod kay ako labing siguro
Dili kana suryalismo
Napasmo lang kana siya napasmo
Sa iyang gipanihapon gipamahawg gipaniudto
Tongod kay ang iyang gikaon dili unod nga kongketo
Og gikinahanglang makatilaw kana sa akong bomba
Kanang hari sa binisayang balak
Pseudo!
BOOOM!

ANG GAHUM SA ASAWA SA MADYEKERO

(alang kanimo kompareng Adonis Durado)

Usa ka ordinaryong buntag
Nakadesisyon siya nga sayo manglaba
Iyang giunag kuha ang mga nagkatipun-og
Nga mga puting sapot
Og ngadto niyaka gilayon siya
Sa landong og hayahay nga pansayan
Nya nagsigeg pameste gisapot sa hilabihan
Nya nagsigeg bagutbot nga haskang paeta
Aning makabana tag tambok nga madyekero
Nga walay hibangkaagan sa pagmadyek tangtang sa mga buling
Iyang gibagnos ang morag bato nga bareta
Sa polo shirt nga gibansiwag ang pangalan sa National Bank
Morag dakong baboy kadak-a ang maong sapot
Apan tungod kay mao kini ang paborito sa iyang bana
Wala siyay mahimo apan sa pag-una nianig laba
Iyang ginusnusag maayo ang nawong sa presidenti
Sa maong bangko nga gibandera sa puting polo shirt
Nagngisi man lang gihapon ang panuwayng dako!
Iyang gihapak ang ngisi sa palopalo
Tangtang lagi ang baba sa tonto!
Iyang gipuspusan ang duha ka mga mata
Da ang kolera nabuta!
Iyang gibunalan ang duha ka mga dalunggan
Ang duha ka limbarok natangtang!
Iyang gilobok ang ilong
Ang pislat nga amaw nahanaw!
Nya gisunod niya ang uban pang mga bulingon
Sa ubay-ubay pa niyang mga baktin
Sa laktod nga pagka-istorya
Sa paghuman sa taud-taud nga bahogbahog pinuspusay
Nahuman gyod siyag panglaba
Sa dihang iya nang giladlad ubos sa gihilantang adlaw
Ang puting mga sapot
Og tungod kay gikapoy na siya
Nagdalidali siyang nisulod balik
Sa sekretong payag sa mga madyekero
Sa humok nga lazyboy sa sala siya naghayang-hayang
Og iyang gi –click ang power on
Sa remote control sa National nga aircon
Unya iya dayong gi-click ang power on
Sa remote control sa National nga stereo
Iyang gi-click sa cd mode alang sa iyang paboritong cd
Nga nagsulod sa iyang paboritong awit
Og nibunal gilayon ang iyang paboritong baho
BOOM! BOOOM! DAWG! BOOM! BOOOM! DAWG! BOOOM! DAWG!
Og nagsagitsit ang sitsit sa tweeter
TSHIKIISH! SHITSHIIIT! TSHIKHIIIISH! SHIIITSHIIIT! TSHIKIIISH! SHIT!
Og nilusot ang maidlot nga tingog nga daw namaghot nga chihuahua
Gloria Gloria labandeeeera! Gloria Gloria labandeeeera!
Labandeeera si Gloria

ANG HAPPY MEAL VERSION 2.0

(subak-duyog ang awit nga pain ni Tupac Shakur)

PAIIIIIIN! PAIIIIIN! PAIIIIIIN!
BOOOM! DAAHG! BOOOM! DAWG! BOOOOM! DAWG!
TSOOOKODOG! TOKOTSODOG! TSOOK!TSOOK! SHOOOT!

Sige
Usapa
Na
Kanang
Hamburger
Sa
Panaugdaug
Lamya
Na
Kanang
Mga
Pilipinong
Nanaglubog
Sa
Sidewalk
Imna
Na
Kanang
Imong
Coke
Tungod
Kay
Niabot
Na
Ang
Panahon
Nga
Akong
Tagudtaguron
Sa
Akong
Pinuti
Ang
Wait
mong
Nangluspad
Sa
kaputi


SHOOOK! SHOOOT! HOOT! FOOOOK! FOOOK!
BOOM! DAG! TAGADAGADAG! BOOOM! DAKDAK!
PAIIIIIN! PAIIIIIN! PAIIIIN!
TRAALAAALAAADAALAAA PAIIIIIN

LAIN NA SANG BALAK KABAHIN SA NAGBAGANG KASINGKASING

(alang kanimo v)


Usa kadto ka Dominggo
Niadto ko sa Orchard Road
Niguho ko sa Orchard MRT Station
Tukma jud nga ikasiyam sa kabuntagon
Nanugpa na ang mga Pilipino sa Orchard
Daw mga gulansiyang nga nagtapok
Nangalimyon ang lutaw nilang kahumot
Nisakay ko sa escalator padulong pataas
Tungod kay adto ko mopakals sa Old Changkee
Nga tua nahimotang sa tugkaran sa mamords nga mga tore
Sa mall sa gibantog nga Takeshimaya
Akong nalabyan ang kayong pula nga Ferrari
Ako sang nalabyan ang puti nga Alfa Romeo
Ako sang nalabyan ang itom nga Bugatti
Ako sang nalabyan ang mga hayag kaayong yellow nga Maseratti
Ako sang nalabyan ang hait nga orange nga Lamborgini
Nahubog ko sa pista sa mga gamhanan
Og labing matahom nga mga makina sa tibook kalibotan
Og ang akong dila bout nang manilap sa mga pulong
Nga gustong mobatbat sa kakusog sa Italyanong mga sakyanan
Mga sakyanang labing kusog nga daw ibayaw ka
Sa kawanangan sa himaya sa modernong gahom sa kahimanan
Og bout kong tadlason ang kadalanan sa abstraksiyon
Ang abstraksiyon sa imahinasyon sa gahom sa utok
Alang sa pagduki-duki sa paghabal sa arte og teknolohiya
Apan gutom ang akong tiyan sa konkretong unod
Unod nga maoy tubag sa nagbagang kahapdos sa reyalidad
Mao nga nibulhot kog lakaw pwerti nakong lakaw sutoy
Og sa pag-abot jud nako sa tugkaran sa Takeshimaya
Lahos kog ngadto sa Old Changkee
Ni-order gilayon kog duha ka tuhog sa lapad nga fishcake
Nag-aso-aso sa kainit ang dagko og ugdo nga mga fishcake
Nya nilingkod ko sa ang-ang sa hagdanan doul sa Isetan
Duol sa gibantog nga istambayanang dapit
Sa mga batan-ong mga pinay nga gilanlag Food Republic
Og didto akong nakita ang maanyag nga inahan
Inahan sa akong mga balak nga naglingkod nagpakigol
Nipahiyom siya dayong yango ngari kanako
Samtang ang iyang kaubang matahom nga sama kaniyang bisaya
Nag-atubang kaniya og daw machinegun ang baba
Nagsigeg paarak sa mga pagargar nga binastos
Nibikangkang siyag hinayhinay
Og akong nakitang nilili ang kaanyag
Kaanyag sa ngabil nga nangilo nangamay
Og sama sa Ferrari nga ang bulok kayong pula
Ang maanyag nga ngabil nga nag-nga-nga pula kaayo
nanghubag nagsinaw og daw nagbaga
Og paghuman nakog habhab sa duha ka tuhog nga fishcake
Nibundak ang ulan sa nagbagang mga pulong sa akong balak
Og dili lang ang bilahan sa imong utok
Ang gibahaan sa makapasong kainit

Dili ba?



Old Changkee=gibantog nga chinese food stall sa Orchard Road

Adunay Hotel sa Orchard Road nga magtapok ang mga Ferrari, Bugatti, Maseratti, Lamborgini og uban pang sports car matag Dominggo.

BASAH MASAH (1961-2008)

Daghan ka kaayog mga tanghaga Abang
Oops pasaylo kay mas gusto diay nimong
Tawgon takag Kak Basah
Tungod kay matud mo mas daghang matingala
Nganong molupad ang letrang k sa tumoy sa Kak
Daw agila nga molupad pataas ngadto sa kagawasan
Daghang maentrigang mga orang barat
O mga orang aktibista sa Pinas
Sa ginikanang pulong sa pangtawag pangrespeto
sa mga kaidyolohiya kadugo kaulu

Apan mas ganahan ko nga tawgon kag Abang Masah
Tongod kay morag matay-og ang kalibotan
Sa kabug-at sa kahulogan sa maong pangalan

Ako nagsulat sa usa ka balak pahinongod kanimo
Bisan nagsige kag ingon kanako kaniadto
Nga ayaw na lang o dili na kinahanglan

Tungod kay walay laing kagawasan kining akong gibati
Karon nga ang usa ka Orang Laut kan-on na sa yuta sa Temasek.


Abang=tiyo; uyo-an

Kak(silent k ang paglitok sa tumoy nga letra ani)=igsoon

Barat=kasadpan

Laut=lawod; ang kahulogan dul-it gayod sa lawod sa dagat

Orang=tawo

Temasek(silent k ang paglitok ani; karaang pangalan sa Singapura )=kahilom

Ulu=karaang tawag sa mga taga-bogan nga bout pasabot taga-isla

Basah Masah=akong manager kaniadto sa nagtrabaho pa ko sa underground pipes dept. sa Intel Singapore . Namatay sa usa ka aksidente didto sa Flores Island sa Indonesia sa niaging semana santa.

MG LEKSIYON NGA MAKUTLO GIKAN SA MAANYAG NGA EXECUTIVE SA ISLAND LIFE INSURANCE COMPANY

Sa pag-abot sa ikasiyam sa buntag niguho ang iyang kaanyag og kahumot sa lawak. Hi pinaypay! Hi pinoypoy! Nya nangatawa dayon ming duha. Nya gibukhad dayon niya ang mga dokumento nga dala alang sa akong pagsusi nya niingon dayon siya nga dako na jud diay kang tubol diri sa Shell Singapore no? Kay hapit tanang tawo mahadlok naman sa imong pangalan! Nganong kaingon ka ana? Kay bisan ang mga gwardiya sa gate diri sa inyong main office kay makurat man dayon matag litok nako sa imong pangalan nga unta taga-isla man ka sa Jurong! Aw gisultian naman ka nako sa sekreto di ba? Wala diay nimo sulayig gamit ang gamhanang mga pulong? Gamit kaayo nako karon uy! Gamhanan na sad ko sa among opisina! Nangahadlok ang mga lumad diri sa Singapore sa dihang ako silang gipaarakan sa burit nga ang akong kagikan gikan sa isla sa Bogan. Kadtong imong gisaysay kanako nga alamat sa itlog nga balot og pinoy naniga lagi ang ilang mga mata sa paghuman nakog istorya! Labi na gyod kadtong alamat gikan sa atong higala nga si Basah kabahin sa mga ngipon sa yuta sa temasek sus nakaingon gud sila nga alamak! That’s the reason for this fucking disease! Nya nangutana ko kaniya sa iyang reaksiyon kabahin sa balitang nalunod nga barko sa Simplicio Lines nipahiyom dayon siya niya niingon nga mora man kag nagmatag morning. Dili ba didto man ka nagtrabaho sa Simplicio sa dihang nag-inspeksiyon ko sa barkong Santa Maria Napuno sa Grasya? Kahinomdom ka nga hapit man gani ko matagak sa kadako sa bangag sa sawog sa bodega sa ikatulong ang-ang? nya gikan didto sa maong boslut kita naman gani ang dagat gikan sa maong sawog? Akong gireport sa opisina sa London nga dili jud mahimong madawat sa insurance ang maong barko kay dunot enter na kaayo? Haskang milagroha sa mga kwarta kay na insured man sad ang gubaong barko ni monpord. Nya nakahimdom ka mao mantong barkoha ang labing daghan ang nabarbekyo sa tunga sa lawod sa kasaysayan sa university of the world sa dihang nakighabal kadtong barkoha sa dako nga tangker nga napuno sa gasolina rock? Matag duha man ka tuig kanang Simplicio malunoran og barko mga barkong karaan pas nangamatay dili ba? Apan imbis mabangkarote ang giatay nisamot man hinoun kadaghan ang ilang sakayang pangkamatay! Unya nagkadaghan na sad ang pangalan sa ilang shipping lines di ba pinoypoy? Anaa na kanang Gogaka Lines og San Lorenzo Gogaka Shipping og anaa na silay Gogaka International Cargo nga mga higanti og modernong mga barko. Oops ayaw kalimot nga sila na ang 60 percent nga tag-iya nianang Keleleng Shipyard Philippines nga adunay opisina diris Singapore . Hah! ang gahom sa negosyo sa kinabuhi nindota ahhh! Hoy pinoypoy morag naglain man ang akong pamati uy! Oohh morag niabot nasad ang kuwanggol. Ayay nakaigit naman ko uy! Kagabii pa ko gikalibang pag-abot jud sa balita nga nalunoran na sad og laing barko ang tiguwang baboy! gikalibang kog inihap sa mga numero sa kwarta nga daw dili na maihap nga iyang madawat uy! Asa dapit ang inyong toilet diri? Akong gitudlo sa akong simod ang among toilet. Nya nagdalidaling nagkiaykiay ang siokoy. Ang baho sa tae nga daw nipilit kaniya nikuyog sab niyag sutoy

SA DIHANG NAHUBOG NA SAD SA NEO-MARXISTS DIALECTICS ANG MAGBABALAK

(alang kanilang noel, nilo, olive, armamina, tonton, ven og sa uban pang mga-matud pa ni emman lacaba- companions of my youth)


Unsa ang presyo?
Si karl Marx nagkanayon nga ang presyo sa mga butang nga nabuhat sa mga taw alang sa paghatag sa tukma nga bili sa pamuo sa mga butang dinhi sa kalibotan. Ang presyo dili og dili gayud mag-agad sa kabililhon sa butang a kinabuhi sa taw apan sa pamuo. Gibuhat ni Marx nga sanglitanan ang hangin wala kini presyo apan mamatay ang taw kon kini dili niya maginhawa sa pipila lamang ka minutos samtang ang bulawan pwerting taasa sa presyo apan nga dili man mangamatay ang mga taw bisan wala silamaka-angkon niining maong butang nga gitawag nga bulawan. Mao nga mamaghatot una ko kay morag nahubog nasad kos mga pulong sa Das Kapital :

Ingon sila nga adunay equilibrium

Nga adunay equilibrium
Sa supply and demand sa lana.

Apan nganong adunay pagtaas
Sa presyo sa lana?

Tungod sa paghunong
Sa pagsuyop
Sa duga sa Iraq ?
Nga gustong suyopon
Sa bugo nga presidente
Sa tinipong
Bansa sa amerika?
Saman diay kining
Maong presidente
Ang bag-ong
Bugo nga bampira?

Tungod sa mga
Datu nga mga meyembro
Sa gutom og uhaw
Nga kartel?
Apan asa
Paman nila ibubu
Ang kwartang papel?
Sa bungtod sa nagbagang bas
Sa disyerto sa ilalom sa kulot
Nilang mga buhok?
O sa disyerto sa ilalom
Sa mas labawng kulot nga mga bulbul
Nga nigimaw sa ilang mga bogan?

Saman
Na tinood na diay
Ang mga tagna
Nga ang mga makina
Makaangkon na
Sa gahum sa ispirito?

Saman
Tinood nga mao kini ang hinungdan
Sa paglupad pataas sa mga presyo?
Ang pagtukod sa mga makina
Sa dakong hugpong sa pamuo?

NAKITA KO IKAW SA TABOAN SA JURONG EAST BISAYANG WALT WHITMAN NAKITA KO IKAW

(yukbo kang Ernesto Lariosa)

Nakita ko ikaw Senyor Ernesto Lariosa sa paguho ko pa lang sa tren sa Jurong East. Sa dihang gisugat ako sa bugnawng kahayag sa panun sa mga flourescent nga mga suga og akong nakita nga nibuhayag ang mga bulok itom,dag, coklat, puti sa nagkalainlaing mga paa sa itom, dag, puti, coklat, mas itom, mas puti, mas dag, mas coklat nga mga paa sa mga nanagpakigol nga mga batan-ong mga babaye sa istasyonan sa tren. Nakita ko ikaw nga nikanaug sakay sa escalator maong nisunod ako sa imong direksiyon nagpahipi lamang sa imong luyo. Unya nakita ko ikaw nga nisulod sa taboan sa Jurong East og gisugat na sab ko sa pista sa mga bulok pula nga mga kamatis, lunhaw nga mga pitsay, mga dag, puti, coklat, itom nga mga hubag nga mga dughan sa mga seksi kaayong mga batan-ong mga babaye. Ubos sa init kaayong kahayag sa panun sa bombelya sa incandescent nga mga suga. Nagpawng siga ang kahayag sa nagkaupaw na nimong ulo sa matag labay nimo sa mga suga. Pawng siga ang nagkasinaw na nimong ulo. og nakita ko ikaw nga nitagsa-tagsag pili sa mga kamatis pula kaayong mga kamatis nya imong gihinolhinol ang hamis kaayo niining panit. Og naaninaw ko sa imong baba ang nihulma nga pahiyom. Nya ang mga hinog kaayong mga kapayas dagko kaayong mga hinog nga mga kapayas ang imong gisunod sa pagsusi. Hubag kaayo ang mga kapayas oo hubag kaayo ang mga kapayas nya akong nakita nga nagpanlad-ok ka. Nya pagkataud-taud nilakaw ka padulong sa mga kan-anan. Unya nasimhot ko ang pista sa nagkalainlaing kahumot sa mga pagkaon. Adunay hait nga kahumot sa chicken curry, sa tinabal nga gisagol sa rice claypot, sa fried hokkien me, sa laksa, sa satay, sa muton, sa kambing, fish head soup, sa bakur teh, sa chicken briane , chicken rice, lontong og uban pa. Og nakita ko nga niabot ang imong gi-order nga lontong. Nag-aso-aso sa kainit ang tuno niini. Ang mga puso naglutaw sa kalami. Dili ka bayot Senyor Erning dili ba? Apan nganong usa raman ang nagsinaw nga itlog nga nagbitay sa bogan sa tulo ka puso sa imong lontong? Wala kaha ka biroka animal kang dako?




Lontong= usa sa labing lami nga pagkaong malay diri sa Singapore .

Kabahin sa mga seksing Singaporean adunay nasulat nga libro kabahin sa kasaysayan niini si Prof. James Francis Warren nga giulohag :
Ah Khu and Karayuki-San

THE REBEL

(yukbo kang Tim Adlawan og Robrt Pableo Lim
Duha ka mga higanting rebelde sa bisayang pamalak)

Sa dihang usa ka gabii
naputos sa labing itom nga kangingit
ang akong utok og kasingkasing
nakuot ko ang salabutan nga putlon
ko na lang ang akong kinabuhi
ningadtu sa ika kawhaag tulo ka ang-ang
sa condominium nga akong gipuy-an
diri sa Singapore og akong gisukod
gilayon nga adto sa ika ¾ sa gitas-on
sa maong condominium ko mobitay
¾=75 percent o 0.75 nya 13 x 0.75=9.75
9.75 x 3 meters=29.25 meters plus factor of safety
more or less 28 meters plus higot nga 3 meters
31 meters jud ang gitas-on sa pisi.
mao nga andam na ang tanan.
akong nang gihigot ang pisi sa tiilan
sa mechanical room sa ulohang bahin
sa shaft sa elevator nya ako nang
gihugtan ang pisi sa akong liog
nya niadto ko nitungtung sa parapet
alang sa akong dramatikong paglukso
apan sa wala pa jud ko moambak
nisiga ang lawak nga anaa gayud
sa akong atbang nya nakita nako
ang matahom og hubag kaayong babaye nga nisulod
nagsunod kaniya ang ambongan nga batan-ong lalake
nya naghubo dayon ang babaye sa iyang sapot
pastilan dagko-as totoy sa animal!
nipisas bulbul sa giatay!
ang lalaki nitalikod sa babaye
haskang atubanga hinuon niya kanako
nya nagdali-dali sad siyang naghubo
pastilan kadako sa hinagiban sa amaw!
mora man jud og otin sa kabayo!
nya wala pa gani mogahi ang kanahan!
nya nagsugod na silag kombati
morag mga gutom nga mga iro ang duha
hasmag nya pinaakay gilayon
nya nituwad ang babaye nya nag-iniro sila
nya nihigda ang babaye nya giungad dayon siyas lalaki
nya morag iring nga nangawras ang babaye
nya nipatung ang lalaki gikiyudkiyuran siya
nagkirigkirig ang babaye dayong siyagit nga morag iring
haskang sabaas mga buang
morag tanang silingan nakadungog
nya nagtuwad tuali silang duha
tan-aw ko gilamian na kaayo ang lalaki
kay iya na mang gialsa ang iyang lubot
daw gikak ang gatilyo sa iyang higanting hinagiban
og iyang gipunting ang ulo sa iyang sinaw
og dako kaayong pistola sa baba sa babaye
og sa katulo lanog kaayo ang buto!
BANG! BANG! BANG!

Niguho sa pultahan ang sinaw kaayong upaw sa iyang bana!
Sa walang kamot ang bulawang kalibre 45!
Sa tuo ang itom nga Canon Rebel XT!

NGANONG NASANGAD ANG BARKO NI MAGELLAN NGA USA MAN UNTA SIYA KA BATID NGA MANGLAWIGAY SA DAGAT?

Nangutana siya kanako kung nakaila ko sa sa dahong barko
apan pag-ukab pa sa akong baba
giukob niya ang iyang nagbaga nga baba sa akong baba
og iyang gitukob ang akong dila
iyang gisupsup ang akong laway
gihigop ang akong gininhawa
gihapuhap sa kainit sa iyang dila ang akong dila
og sama kakalit sa pagbugwak sa baha sa nagbagang biga
nitaup ang usa niya kadila sa akong utok
og nitaup ang usa pa niya ka dila sa akong kasingkasing
og nitaup ang usa pa niya ka dila sa akong itlog
nga maoy nagbayaw kanako sa langit sa katam-is
og nilupad kami sa lasang taliwala sa ipoh
lasang sa nagbagang mga aso
og akong nakita sa taliwala ang kahoy
nga adunay mga dahon sama sa barko
among giduol samtang nagsige pagtaup
ang iyang tulo ka mga dila
sama kami sa mga iro nga wala pa mag-ibot
gilamoy kami sa dahong barko
og giputos kami sa kalami sa kangitngit
og gidangdang kami sa labing uga nga kainit
og nag-ihap siyag tulo ka usa tulo ka duha
tulo ka upat tulo ka lima tulo ka unom
ug pag-abot sa tulo ka pito ka adlaw
niputos kanamo ang dugos sa tumang kapait
og nibukas ang dahong barko
nisugat kanamo ang nagbagang mata sa kahayag
nisutoy kamig lupad pahitaas
og nangabuak ang among mga lawas
sa kaduha sa katulo sa kaupat sa kalima
sa kaunom sa kapito sa kawalo og sa kasiyam kaliboan
og ang among gidaghanon nibug-at sa kaitom
og dayong bulhot namo paubos
kusog sutoy kaayo ang among pagpahiubos
ug among nakita ang usa ka isla nga nagnganga
nga adunay dakong barko nga nasangad
ug among nakita ang mga tawo nga nisugat sa among pag-abot
ug sa wala pa kami hingpit nga motugpa sa ilang mga kamot
nisiyaget ang maanyag nga barangan nga tagamalingin :
maayong pag-abot mga bisaya!
Ang mga sakay sa nasangad nga barko inyo nang nakita?

Ipoh= usa ka dakong dakbayan nga anaa sa kinapusuran sa Malaysia
Og ang pangalan gipahinungod sa labing gamhanang kahoy nga makahilo
sa kalibotan;
Sa Indonesia ang maong kahoy gitawag kinig upas, sa mga Samal Balangingi gitawag kinig tipo. ipoh =upas=tipo. Ang Basilan adunay lungsod nga tipo-tipo nga adunay barrio nga limbo-upas.

Ang pagluto sa hilo nga upas o ipo o tipo gikinahanglang iputos kini sa dili masunog nga dahon sa kahoy. Ang maong kahoy matud pa adunay dahon nga sama ang porma sa barko og idangdang sa kainit sa nagbagang kalayu og mahibaw-an ang pagkaluto niini paghuman sa kaduhag usa ka adlaw kung inig tilaw nimo sa duga lantong na ang kapait. Kung inig kahuman sa kaduhag usa ka adlaw tam-is ang duga pakyas ang pagluto sa hilo .

Ang mga lumad diri sa Singapore nga gitawag og orang laut ilang giila nga mga kagikan ang mga iranun nga gikan sa Lanao sa Mindanao . Ang akong higala nga usa ka orang laut nagkanayon nga sa mga katiguwangang iranun ang hilo nga naluto gikan sa kahoy nga upas o ipo o tipo ilang gitawag nga bisaya. Gikan kini sa duha ka mga malay nga pulong nga bisa=venom og saya=I.

NGANONG NAKAINGON KO NGA ANG THEORY NGA THE END OG HISTORY NI FRANCIS FUKUYAMA BAG-ONG DAAN

Sa pagpadulong namo sa Singapore
Nalangan ang among paglupad
Tungod kay usa sa mga pasahero
Nagsukasuka sa kahubog
Sa iyang gahum pagkakongresista.

Sa pagtugpa namo sa niaging pasko
Didto sa Ninoy Aquino International Airport
Among nasugatan ang mas daghan
Nga mangluparay nga mga Pilipino
Mga nurse nga padulong molupad sa Europe
Mga engineer nga padulong molupad sa Middle East
Mga magtutudlo nga padulong molupad sa Australia
Mura mig mga hulmigas nga nagsugat
Padulong pasulod pagawas sa Pilipinas

Apan nababoy mig hapit usa ka oras
Kay giuna pagpagawas sa Ninoy Aquino International Airport
Ang presidente kauban ang mga higanting negosyante
Nga gikan kuno sa opisyal nga lupadlupad
Sa tinipong bansa sa America

Og sa paggawas namo sa Ninoy Aquino International Airport
Nisugat kanamo ang higanting bilbord
Nga gibansiwag ang higanting pahiyom sa presidente
Nga nag-abi-abi sa pag-abot sa mga bag-ong bayani

Mga bag-ong nangabot nga daw mga salin sa nahurot

FAQS KABAHIN SA BALAOD SA EQUILIBRIUM

The summation of negative and positive forces
must be equal to zero to achieve equilibrium.
-Varegnon

Unsay mahitabo kung mas kusgan ang pwersa sa demonyo?
Matud pa sa mga buotan nga ang kalibotan mobuto sa kaiinit
sa kasakit.

Unsay mahitabo kung mas kusgan ang pwersa sa ginoo?
Matud pa sa mga maldito nga ang kalibotan mokupos sa kabugnaw
sa kamingaw.

Unsay mahitabo kung patas ang pwersa sa ginoo og demonyo?
Matud pa sa ekonomista nga ang kalibotan magsigeg tuyok taliwala
sa kawad-on ug kabuhong tungod kay mao kini ang unod sa balaod
sa equilibrium.

ANG MISTERYOSONG JOHORE BARUH

Ang Singapore og Malaysia pwerting duola ra. Kanang Mandaue og Mactan nga distansiya susama jud ana. Ang Singapore adunay taytayan nga alang sa paglabang ngadto sa Malayasia naa mahimutang sa Woodlands unya adto ni tugpa sa Kota Raya sa Johore Baruh sa Malaysia. Apan daghan kaayong mga taga Singapore nga nitambag nga dili ko pangadtoun sa Johore Bahru tongod kay haskang peligroha. Cowboy city ang ilang ingon aning dapita, gamay nga sipyat patay ka. Bang bang kuno bisan asang suoka. Daghan kaayong mangunguot, tulisan, kawatan, isnatser,adik, burikat ug uban pa.Apan usa ka adlaw ako jung giadto ang JB. Ayu! Sa immigration pwerti namong hinangop sa mga nagbantay didto sa checkpoint sa Kota Raya. Kay pwerti nilang abi abi kanako pagkakita nila sa Pilipinas nga passport. Nag-istorya man gani mi sa dilang espanyol sa usa ka babaye nga taga immigration kay iya man kong giingnan nga kumusta? nya ako man siyang gitubag nga muy bein senyora bonita. Te soy marinero? Nungca! Nungca senyora! Yo soy pistolero! Pwerti namong pangatawa. Nya adunay bantan-ong pulis nga nidoul kanamo bali natulo silang nag-alirong kanako usa taga-custom, usa ang taga immigration nya usa ang pulis. Nitaas lagi kaayo ang linya sa luyo nako. Naikog gani kos mga tawo nga tua didto sa akong luyo kay nilanat jud ug taas taas ang among pagkukabildo. Ilabi na jud kabahin sa Bohol kay interesado kaayo silang moadto didto. Mao nga nangutana ko nganong ganahan kaayo silang moadto didto? Ingon ang babaye nga tungod sa Panglao kay nakadungog na kuno siya kabahin sa mga tawo nga manghilo aning Panglao. Ingon ang taga custom nga ang iyang gustong adtoun ang chololate hills kay tungod sa hubad niini sa bahasa Malaysia. Nya nipahiyom siya nga morag iring nga nakasungkab. Pero ang kinakuratan ang gisulti sa batan-ong pulis nanglimbawot lagi ang akong balhibo. Kay ingon siya nga ang iyang gusto nga makita jud ang karaang Johore tongod kay matud pa niya ang hubad sa Johore Baruh mao ang New Bohol. Bahru=new Johore=bohol. Unsa ang kahulogan sa pulong Bohol? Ako silang gipangutana. Ug nitaas pagsamot ang taas na nga linya.

NGANONG NANGUTANA PA BAHIN KANAKO ANG AKONG MGA KARIBAL SA NEGOSYO? SAMAN JOY ILANG GUSTO?

(yukbo kang Pantaleon Auman)

Nagpahibalo kanako ang akong asawa nga hangtod karon daghan lang gihapon sa akong mga karibal sa negosyo ang nangita kanako kon hain na kuno ko gilabay sa demonyo. Ang mga Jew, Dutch og mga Pilipino nagsige pag pangita sa matod pa nila nga salbahis kaayong dako. Kalit lang kuno kaayo ang akong pagkahanaw sa akong panimalay sa baryo Pak-an sa dakbayan sa Mandau sa probensiya sa Sibo sa nasud nga giharian sa mga dagkong sugarol, sa mga kusog kaayong mangantog nga mga ikogang mga politiko, sa mga patay gutom nga mga burikat og mga palahubog nga mga magbabalak.

Mga kapre dia ra ko sa Bukit Batok, Singapore. Bout paibot nga bukid sa sakit.
apan timan-i nga wala pa nako hubara ang kahulugan sa singa pura. Basin makaigit nya mog alkitran sa kahulogan niani. Apan pastilan kon ako pa gyong apilon ang karaang pangalan sa Singapore nga Temasek basin makalibang nya mog danggit nga mag-una ang ikog.

Nya namaghot na ang nahubog nga kanahan!
MGA ANIMAL! MGA MANANAP! PATYON KO KAMO MGA BUANGANG BUANGA MONG DAGKO!

Ug nitaup ang mga dagom sa mata, sa baba, sa ilong, sa dalunggan, sa pusod og sa bilahan sa baho kaayog tae nga monyeka. Ug nilupad ang unom ka mga dagkong bakukang nga adunay unom ka nagsangasagang mga sungay sutoy lupad gawas sa lingin nga bintana sa lingin nga payag sa nag-inusarang maanyag nga magbabarang nga gikan sa isla sa kahayag.

ANG UNOM KA MGA BABA SA KAMATAYON

Ang akong
kontrata nagkanayon

tin-aw kaayo
ang mga pulong
nga nagkanayon
siyam ka tuig
sa Jurong.

Ang
akong manager
nagkanayon

siya nagkanayon
sa matag ikasiyam sa buntag
ang akong tambong
sa Jurong.

Matag adlaw
moagi ko sa tulo ka panit

tulo ka panit sa sing-sing
sa seguridad
sa akong
pagsulod gawas
gawas sulod
sa Jurong.

Ug matag adlaw

matag adlaw
akong mabati
ang init nga gininhawa
sa unom ka baba
unom ka nagbagang
mga baba
sa kamatayon

ang unom ka mga baba
sa kamatayon
nga mohalok
sa akong baba
sa matag abot nako
sa Jurong.


Matag adlaw
akong patyon ang suga

patyon ang suga
sa matag abot sa takna
nga ika-unom
sa kahapunon
sa Jurong.

Tungod kay adunay unom
ka mga baba sa kamatayon
ang isla sa Jurong.



Matod pa sa akong higala nga usa ka Orang Laut nga adunay alamat sa unom ka baba sa kamatayon ang isla sa Jurong diri sa Singapore. Siya nagsungid kanako kabahin niini tungod kay nagsige kog pangutana kaniya nganong ang mga trabanhe sa maong isla suweldo-an man sa katulo ka pilo kung imong itandi sa mga trabahanti sa laing dapit sa Singapore. Siya nagkanayon nga hugot kaayo ang siguridad pasulod pagawas sa maong isla tungod kay napamatud-an sa mga Orang Laut nga ang mga tawo nga makataak sa maong lugar mangamatay pagkahuman sa walo ka tuig walo ka buwan og walo ka adlaw pagsumad sa unang taak sa maong tawo sa maong isla.

NGANONG GIKINAHANGLANG MAGTAKUBAN ANG MGA IRANUN?

Nganong adunay Lanao sa Mindanao?
Nganong sa Sabah adunay Ranau?

Nganong adunay Leyte sa Pilipinas?
Nganong adunay Reteh sa Indonesia?

Nganong adunay Kibawe?
Nganong adunay Bawean?

Nganong adunay Singapura?
Nganong adunay Sangkapura?

Nganong adunay Cebu?
Nganong adunay Sibo?

Nganong duha ka isla ang ginganlag Bogan?Nganong adunay bisaya sa Pilipinas og Borneo

FAQS KABAHIN SA BISAYANG BATO

Unsa ang bato?
Ang huni nga inig bunal morag mangaboak ang atong ulo.

Unsa ang bisayang bato?
Ang huni nga inig bunal morag mabuak ang monay ni inday.

Nganong nakasulti ka niana?
Paminawa kanang awit nga giaatay.

NIBUTHO NA USAB ANG NUMERO NGA MAGUWANG SA YAWA

Yesterday, Akihabara hugged the headlines when it became the scene of a
horrifying stabbing incident that left at least seven people dead and 10 injured.
The incident happened exactly seven years to the day that a man went on stabbing
spree in a primary school in Osaka prefecture killing eight children and injuring 15
other people.

-The Straits Times
June 9,2008


Tungod kay dugay mobutho ang adlaw diri sa Singapore ang alas siyete kilom
kilom pa mao nga matag Dominggo sa alas onse moadto ko sa orchard road nya
akong nabantayan nga ang mga tawo nga maoy mga alas ni Bertolt Brecht mang
gawas usab matag bukas sa pultahan sa tren. Ug gikan sa istasyon sa tren ma
ngadto usab sa orchard road.

Ug tungod kay dugay mapawng ang adlaw ang kangitngit moabot diri sa alas siyete
mopauli ko sa bukit batok matag alas nuybe. Ug akong namatikdan nga inig siga sa
mga suga nga halogen og neon mangawagtang usab ang mga tawo nga matod pa
mga baho. Dungan sa pag-awit ni Sting kabahin sa pagbuno nibutho usab ang nume
ro nga manghod sa ginoo.


Bukit=bukid=hill
Batok=sakit=disease
Alas=ang pondasyon=the base

ANG LUCKY PLAZA SA ORCHARD ROAD, SINGAPORE

ang matias
usa ka paraiso
sa mga pagkaong pitso,
atay, batikolon, pako og paa
susama gayod nianang paa
sa nagpakigol nga ilocana
o niaanang hubag kaayo
nga dughan sa bisaya
diri sa lucky plaza
sa orchard road.
matag dominggo
ang lucky
mao ang
matias
sa mga
unod
nga
gitu
hog.

NAKODA PULA

A veteran navigator informed Darymple that proven
Weather signs were passed on from one generation to the next.
The most important signs were principally from lightning.

-James Francis Warren “ The Zulu Zone”


Taliwala sa duha ka bud uma
Doul sa bilahan sa tuboran sa sapa
Nga nidagayday sa tin-awng lanao
Dayong dagayday sa sapa pulangi
Nga napuno sa tanom sa humay, mais og lagotmon
Iyang gisaysay ang kinabuhing amahan sa joanga
Sa atubangan sa iyang tulo ka mga anak
Sa ilawom sa landong sa taas nga upas.

Og iyang gitug-an ang mga agianan sa dagat
Og sa mga panagway og sa taras sa mga balud
Og sa mga nagkalainlaing matang sa kahayag
Og sa mga mata sa agkot og itom nga langit

Og iyang gidakop ang tango sa kilat
Alang sa paghubad sa tanghaga sa lawod sa kaparat
Nga mao ang tinood nga kapikas sa dagat.

joanga/lanong : the large, heavily-armed Iranun vessel

DUKUN MONA

Iyang gihunghungan ang hanging habagat
Sa mga pulong nga makapakurat bisan sa mga kalag
Og iyang gihubo ang sapot nga nitapot sa ilang lawas
Alang sa pagpangandam sa paghubad sa tanghaga sa upas

Og nigawas ang iyang dila nga nagsangasanga sa katulo
Nga nitaroy sa panit nilapos sa unod nibuak sa bukog
Og nisagol sa dugo ang labing la nga itom nga kusog
Nisutoy sa pagdagan kuyog sa dugo ngadto sa uyok
Sa kasingkasing nga nagpitik sa balaud sa politika

Nikirig ang dukun og nanindog ang mga buhok
Sa mga nakasaksi sa pagbutho sa itom nga ulo
Nga adunay siga og budlat kaayong mga mata
Og nisayaw ang dukun sa huni sa gahum sa yawa
Nga nigawas sa daw imburnal nga kabaho sa iyang baba
Og sa nagbagang kaiinit sa hangin nga gikan sa agkot kaayong duga
Sa upas nga niturok kung diin nagsanga ang tulo niya ka mga hunahuna.


Gikan sa wikipedia :

Dukun is a 2007 Malaysian horror film. The film is loosely based on the true story of the murder of a Malaysian politician, Datuk Mazlan Idris, by Mona Fandey.

The word dukun is a Malay word meaning "witch doctor" or "shaman".

The name of the upas tree became legendary from the mendacious account (professedly by one Foersch, who was a surgeon at Semarang in 1773) published in the London Magazine, December 1783, and popularized by Erasmus Darwin in Loves of the Plants (The Botanic Garden, pt. ii.). The tree was said to destroy all animal life within a radius of 15 miles or more.

AGOSTO

Tungod kay moabot na usab ang buriring sa bulan sa Agosto
Nga matod sa dukun mao ang tinuorayng hubad sa isdang bato

Tungod kay tingbutho usab kini sa hanging habagat
Nga matod sa mga libak mao ang kusog sa pangorap

Pangandam na kamo mga timawa sa tanghaga
Tungod kay tinglayag usab kini sa makahilong hunahuna.

PANGLIMA ENAM TAUPAN

The Vikings of Asia laid claim to being the true lords of the eastern seas.
-James Francis Warren

Gikumotkumot sa daw puthawng kamot
Ang iyang batong kasingkasing
Nga nadugmok sama sa uga nga pulbora
Dihang gitadlas sa iyang hunahuna
Ang lanao nga daw bildo sa katin-aw
Ang panagway sa katahum sa iyang mga pinangga
Og gibuak ang iyang panagway
Sa kristal nga lusok nga gihimugso sa iyang mga mata
Natagak sa talad dayong kabuak
Unya nikurog ang garay nga gikusukusu sa mga balod
Og dayong katay-og sa iyang pagbati
Sa dihang iyang gihandum ang pagbitay
Sama sa mga iro ubos sa gihilantang adlaw
Sa mga unod og bukog nga sama sa anaa kaniya
Nga mga biktima sa manlupigong kusog
Sa kalibotang nagtuyok sa uyok sa diyalektika
Og nisurok ang iyang dugo
Dayong siga sa iyang pulang mga mata

Samtang sa ulohan sa garay maaninaw
Ang itom nga utot sa puthawng makina
Iyang gilili ginamit ang bronse nga teleskopyo og iyang nakita
Ang sakayang naglawig nagkadoul sa pantalan sa Bangsapura
Puno sa mga pasaherong bulawan ang mga buhok
Og puno sa kalipay og hudyaka sa panagway sa kolonyalismo
Og niseyagit si panglima : NACOOODA!

Nitubag ang makabungog nga tingog sa drum
Dinoyugan sa pangusmo sa mga pana, mandau og kampilan
Og sa mga hait nga siyaget sa mga bangis nga mga ginsakupan
Og nibutho usab ang hanging habagat
Og nasamin sa dagat ang tumang kahadlok
Nga ang mga balod daw nagkurogkurog
Gitigbas sa kalisang sa hinagiban sa kabangis
Ang mga nakasaksi sa paggimaw sa panagway
Sa mangtas nga niambak dayong balitok
Og nilupad dayong tugpa sa ulohan sa garay ang kusog sa Iranun
Og nibundak ang unos sa dugoong mga pulong.

ANG SULTAN SA PANGORAP

Alungi bisalla alenyap na bangsa
(Lost language, vanished people)
-old Samal Bajau Laut adage

Dungan sa paghugpa sa kangitngit
Ni andar ang gamhanang makina
Taliwala sa laud sa kasaysayan sa rasa
Sa gingharian sa dagat sa puthawng ulo
Sa mangtas nga ekonomiya sa kawad-on
Taliwala sa laud sa kabuhong

Og nibanaw ang daw dugo nga kahayag
Sa palibot sa suang pukol

Nya nihunghung ang bugnaw hanging habagat
Og niasoy sa mga tanghaga sa mga libak:
Ang dagang sa sultan nidulot sa bukog
Sa mga sigang mata sa mga ulipon
Sa tripang bato, sa balayan sa mga langgam sayaw
Sa puting birtud sa opium, sa tsa, sa tingga, sa pulbora
Og sa uban pang adunay bansagong globalisasyon
Og naila kini sa tanang kasookan sa kalibotang gutom
Sa bahandi, kabantog og gahum

Og pag-abot ni amihan nagdala usab siyag hubad
Gikan sa mga barbero sa mga pahak
Mao kini ang alamat sa pangorap :
Og nisyaget ang sultan ngadto sa rajah
Og nisyaget ang rajah ngadto sa panglima
Og nisyaget ang panglima ngadto sa nacorda
Og nisugod pagtuyok ang pinakabangis nga makinarya
Nga gihulagway sa nagkuros nga kampilan og mandau
Og nagbagang pahiyom sa kalabera
Nga maoy tinood nga panagway
Sa gingharian sa labing bangis nga bisaya.

BISA + SAYA = BISAYA

bisa = poison
saya = I
-oxford mini-study Indonesian dictionary

bisa=venom
saya=I
-collins bahasa malaysia dictionary

Didto sa tubig nga daw bildo
nga gialirongan sa kabungturan nga puno sa mga kahoy bungahan
Niabot ang panahon nga gisabak sa yuta
Ang labing bangis nga pagbati
Unya gimugso ang pulong kasakit nga gikaluhaan sa kapait
Nga gihugway sa nagkayong mga bato
Nga giluwa sa birheng bilahan nga nakighalok
Sa mga panganod sa naglangitom nga aso
Og nagdilaab ang ulan sa nagbagang mga bato
Nga gihabulan sa labing baga nga kangitngit
Nakigduwaduwa sa nagkidlapkidlap nga mga liti og lipak
Gibuakbuak ang panagway sa langit sa mga kilat
Nibaha ang labing init nga lapok nga nag-uros-uros sa kapungot
Pula sama sa kainit sa bulok sa kayugot
Og nagmugna og sapa sa kayong sama kainit sa impeyerno
Nga nidagan sa danao nga sama sa bildo

Og kinahanglang manglayag ang mga sakayan
Pahilayo sa lanao nga daw impeyerno
Aron sa pag-ikyas sa gihimugso nga labing bangis nga hilo
Og alang sa paghupay sa kahulogan sa nagbagang kasakit nga nag-aso-aso.

Og namugna ang pinakabangis nga makinarya sa makahilong kasingkasing bato
Og sa gahum sa hait nga hinagiban sa gutom nga utok sa lawod sa pagtuo.

FAQS : ARS POETICA

1. FLORES SA KADAGATAN SA BOGAN

Unsay alamat sa isla sa bogan?
Nasod sa mga x.

Unsa kuno ang libak nga anaa sa kadagatan sa bogan?
Badlis nga naghulagvaj sa x.

Unsaj bout ipasabot aning x?
Kavat nga nilagbas.

Unsay gikavat nga nilagbas?
Kagavasan.

unsa nga kagavasan?
Sakajan.

Unsa nga sakajan?
Pangbata.

2. ANG BALAOD SA PAGLUTAW

Unsa kuno ang libak nga nilutaw?
Sakayan!

Unsa nga sakayan?
Pang bata!

Diin kuno nakit-i?
Sa boyan sea!

KUNG ANG PULONG BATO USA PA GAYOD KA BATO DUGAY NANG NABUAK KANANG IMONG ULO

In this world everything has its own purpose;
even injustice has its purpose.
What is the purpose? It is to be fought.”

-Pramoedya Ananta Toer


Tungod kay diri sa akong nahimutangan
Layo gayod sa kota bato
Diri sa dalan nga semento
Ipatik ko ang kahulogan
Sa bagulbagul nga nagkayu
Nga usa ka awit sa bituon
sa taas nga nagbagang dalan
Sa nagbagang kasingkasing
Sa mga anghel sa impeyerno.

Tungod kay diri sa puthawng ulo sa makina
Sa pinakatuling sakyanan sa yuta
Sa nag-aso-asong bul-og sa tubig
Sa kasuko sa mga nanagpahiubos
Sa hilo sa pagtuo sa gahum sa awit
Akong iseyagit sa tumang kakusog
Ang tingog sa akong batong kasingkasing
og dakong bato sa dakong kamatayon
Aron akong ikahapak sa imong ulo
nga matud pas mga tiguwang gahi pas kinalag-itang bato.

Kay kung ang pulong bato sama pa gayud sa kinagahiang bato
Dugay nang nangabuak kining atong mga ulo.

ISDANG BATO SA DAGAT SA POLITIKA

The raging ocean that covered everything was engulfed in total darkness,
And the power of God was moving over the water. Then God commanded,
` let there be light`

-The Holy Bible/Genesis/verse 2-4

Unsaon paghulagway ang kabangis sa kangitngit
Sa kinabuhi sa nilalang sa batong pagbati sa kawad-on sa ekonomiya?
Sud-unga ang tinubdan sa tinood nga armadong kusog sa sultan sa mga banyaga
Gikan sa sabakan sa pulong Iranun dayong dagayday sa sapa pulangi
Ngadto sa kota bato og bilahan nga Ilana
Ngadto sa kinapusaran sa gingharian sa puting rajah sa itom nga kasingkasing
Ilawom sa kapintas sa nagbagang kainit sa gilintiang adlaw
Susama sa adlaw nga gibuhat ni abbu sabaya
Ngadto sa dagat sa mga isdang bato
Duol sa Sangir, Sempurna, Reteh og Bangka
Og simhota sa labing lawom ang baho sa labing ugang pulbura
Gikan Batanes, Cavite , Masbate, Kibawi, Sitangkai og Sangkapura
Og tagamtama ang nakawang sa paghubad sa tribo sa kasingkasing tingga
Sa mga simbolo og metapora sa buwan tingburiring
Nga sama sa huni sa hanging pirata
Sa kahait sa suwab sa taga sa panahon sa mangingisdang elektronika
Sud-unga ang mga garay nga nagtadlas
Sa dagat sa kasaysayan sa pamaagi sa produksyong pang-ekonomiya
Sa Sulu,Borneo Malaya og Indonesia
Alang sa imong paghubad sa tanghaga sa kalambigitan sa mandau, bugas og politika
Tungod kay mao kini ang molamdag aron imong makita
Ang itom nga panagway taliwala sa kangitngit sa gamhanang pulong bisaya.